Vechten, vluchten of bevriezen; een bekend overlevingsmechanisme dat voor bepaalde processen zorgt in het lichaam. Dit mechanisme is echter vrijwel nooit meer echt nodig in de huidige maatschappij. Je komt immers niet meer letterlijk in contact met een tijger of een andere gevaarlijke situatie waarbij je letterlijk moet vluchten. Het lichaam ervaart daardoor onnodig veel stress. Dit heeft nadelige gevolgen voor de gezondheid.
Het is daarom belangrijk om bewust te worden van het concept vechten, vluchten of bevriezen en welke triggers hiervoor kunnen zorgen. Daarnaast is het van groot belang om te weten dat de ademhaling kan helpen bij het doorbreken van dit overlevingsmechanisme.
Wat is een overlevingsmechanisme?
Een overlevingsmechanisme is iets dat het lichaam automatisch doet om te overleven in een gevaarlijke of onaangename situatie. Het kan een fysieke stressreactie zijn of een emotioneel mechanisme dat helpt om met moeilijke situaties om te gaan. Een bekend overlevingsmechanisme is het concept vluchten, vechten of bevriezen.
De reactie vechten, vluchten of bevriezen; wat betekent het?
De vecht-of-vluchtreactie, ook bekend als de acute stressrespons, verwijst naar de reactie die in jouw lichaam optreedt wanneer je iets mentaal of fysiek angstaanjagends meemaakt. Deze reactie wordt veroorzaakt door de afgifte van hormonen die het lichaam voorbereiden om twee mogelijke handelingen te doen: Vechten of vluchten. Bevriezen (en dus niet handelen) is echter ook een mogelijke reactie van het lichaam.
De drie stadia van vechten of vluchten zijn:
- De alarmfase: Tijdens deze fase wordt het centrale zenuwstelsel opgevoerd en wordt het lichaam voorbereid om te vechten of te vluchten.
- De weerstandsfase: Dit is de fase waarin het lichaam probeert te normaliseren en te herstellen van de verhoogde vecht-of-vluchtreactie.
- De uitputtingsfase: Als de eerste twee stadia vaak optreden, zoals bij chronische stress, kan dit ertoe leiden dat het lichaam zich uitgeput voelt en begint af te breken.
De reactie vechten en vluchten zit in het menselijk systeem sinds de oertijd. Het was namelijk lange tijd nodig voor de mensheid om te overleven tussen wilde dieren. Het bevriezen wordt gezien als een aanpassing van deze reactie, maar deze komt waarschijnlijk ook uit deze oertijd vandaan. Een bekende methode van sommige dieren is het stil houden om niet gezien te worden door roofdieren. Dit is het bevriezen wat sommige mensen doen in geval van een gevaarlijke situatie.
Waarom schiet je in zo’n mechanisme?
Je kunt op verschillende manieren in het overlevingsmechanisme vechten, vluchten of bevriezen terecht komen. Deze kunnen echter in twee groepen verdeeld worden; de natuurlijke en nuttige reactie en de onnatuurlijke en onnodige reactie.
Als je tijdens het hardlopen aangevallen worden door een hond, dan kun je in deze modus schieten. Je vecht met de hond, loopt nog harder weg of je bevriest (de beste optie). Dit is een natuurlijk en nuttig voorbeeld van het vecht, vlucht of bevries mechanisme.
Het overlevingsmechanisme kan ook aanwezig zijn wanneer je leven niet in gevaar is, bijvoorbeeld als je een presentatie moet houden op het werk, wanneer er een brief van de belastingdienst binnenkomt of zelfs in de rij van de supermarkt. Veel mensen staan dagelijks zoveel onder druk dat het lichaam constant gespannen is. Er is dan maar een kleine trigger nodig om in de vecht, vlucht of bevries modus te komen.
Lichamelijke signalen van de vecht, vlucht of bevries modus
Fysieke tekenen die erop kunnen wijzen dat het lichaam in de vecht, vlucht of bevries modus staat zijn onder andere:
- Verwijde pupillen: Om beter te kunnen waarnemen wat het gevaar is;
- Bleke huid: De bloedstoevoer gaat vooral naar spieren om te kunnen handelen;
- Snelle hartslag en ademhaling: Hartslag en ademhaling nemen toe om het lichaam te voorzien van de energie en zuurstof die nodig zijn om snel te kunnen reageren op het gevaar. In de modus van bevriezen kan het zijn dat je juist je adem inhoudt.
- Trillen: De spieren spannen zich aan en worden klaargestoomd voor actie, wat kan leiden tot trillen.
Vechten, vluchten of bevriezen; de ademhaling helpt!
Als het overlevingsmechanisme vechten, vluchten of bevriezen is gestart, dan is een versnelde ademhaling één van de reacties. Het mechanisme is in veel gevallen onnodig, in zo’n geval kan door middel van de ademhaling dit overlevingsmechanisme doorbroken worden. Door dieper en rustiger vanuit de buik te gaan ademhalen wordt het parasympatisch zenuwstelsel aangesproken. Dit zorgt er al snel voor dat het lichaam rustiger wordt. Ontspanning komt terug in het lichaam.
Gerelateerde informatie
In de kennisbank van Herleva vind je tientallen blogs met tips en adviezen. Ik raad je aan om deze blog ook te lezen:
- Leven op een hogere trillingsfrequentie door ademhaling
- Klemmen met de kaken en het verband met ademhaling
- Adem inhouden bij stress: waarom doe je dat en wat zijn de gevolgen?
Aan de slag met je ademhaling
Herleva heeft een aantal dingen voor je klaarstaan die je ondersteunen bij een betere ademhaling.
Gratis producten
Ik vind het leuk om mijn kennis met je te delen. Daarom heb je allereerst toegang tot mijn blogs en video's. Ook kun je gratis de volgende producten downloaden:
- Gratis e-book: de verbonden ademhaling
- Gratis videoreeks: chronische hyperventilatie voorbij
- Gratis ontspanningsmeditatie
Zelf de diepte in met je ademhaling
Wil je verder de diepte in? Kies voor 1 van de online programma's:
Aan de slag als ademcoach
Wil je zelf aan de slag als ademcoach? Of wil je de ademhaling als tool inzetten in je werk? Meld je dan aan voor de opleiding tot ademcoach.
Heb je nog vragen?
Wil je meer informatie? Neem gerust contact met mij op. Je kunt hiervoor gebruikmaken van het contactformulier of stuur een mail naar heleen@herleva.nl
